Artykuły henrykowskie były aktem sejmu elekcyjnego przyjętym w dniu 12 maja 1573 r. podczas bezkrólewia po śmierci króla Zygmunta Augusta. W toczącej się podczas bezkrólewia debacie politycznej uznano, że objęcie tronu przez monarchę obcego pochodzenia, czego się spodziewano w trakcie mającej nastąpić elekcji, powinno być poprzedzone poprawą ustroju Rzeczypospolitej, której rezultaty w postaci odpowiedniego aktu zostałyby

Senat powstał, w trakcie wyłonienia się w ciągu XV w. izby poselskiej w sejmie jako reprezentacji szlachty, z przekształcenia rady królestwa, do której zaliczani byli dygnitarze królestwa, mianowani do niej przez króla. Organizacja senatu zaczęła nabierać stabilizacji na początku XVI w. Skład senatu został ustalony i zamknięty za króla Zygmunta I. Należeli do niego arcybiskupi, biskupi, wojewodowie,

Król był w Rzeczypospolitej dzierżycielem władzy najwyższej. Uznawany był jednocześnie, obok senatu i izby poselskiej, za osobny stan sejmujący, stanowiąc część składową sejmu. Początkowo jednak, kiedy w XV w. władza królewska zdecydowanie się umocniła, skupiła ona w sobie znaczną część suwerenności państwa. Król korzystał z rozwoju instytucji reprezentacji stanowej, sejmów i sejmików,

Izba poselska była częścią składową dawnego Sejmu Polskiego, stanowiącą uosobienie jednego ze stanów sejmujących. Genezy jej wyodrębnienia w sejmie jako jego członu można doszukiwać się w sejmach zwoływanych w ciągu panowania króla Kazimierza Jagiellończyka. Najwcześniejsze informacje o powstaniu osobnej izby datowane są na 1468 r., kiedy król Kazimierz Jagiellończyk nakazał wybranie sejmikom prowincjonalnym, wielkopolskiemu

Zwołany w 1468 r. przez króla Kazimierza Jagiellończyka do Piotrkowa. Zostało ono poprzedzone zostało spotkaniami króla Kazimierza z dygnitarzami i szlachtą na sejmikach prowincjonalnych, małopolskim w Wiślicy 25-30 czerwca 1468 r. i wielkopolskim, w Kole 13 lipca 1468 r. Motywem działania króla były potrzeby opłacenia żołnierzy biorących udział w wojnie z Zakonem krzyżackim, zakończonej w 1466 r.

Zwoływanie sejmów nadzwyczajnych (extraordynaryjnych) w Rzeczypospolitej przewidziane zostało w Artykułach henrykowskich z 1573-1576 r. W razie nagłej potrzeby upoważniano króla do zwołania sejmu normalnego nadzwyczajnego. Sejm ten zwoływany był poza zwykłą zasadą obowiązkowego zwoływania sejmów zwyczajnych (ordynaryjnych), mających się odbyć najdalej co dwa lata. Sejm nadzwyczajny nie był jednak każdym sejmem

Osoba zastępująca w Rzeczypospolitej króla w okresie bezkrólewia. Po raz pierwszy powołano interreksa w bezkrólewiu po śmierci króla Zygmunta Augusta w 1572 r. W obliczu zagrożeń wynikających z braku króla, jako głowy państwa, w szczególności dotyczących utrzymania jego integralności i trwałości, powstało przekonanie o konieczności stworzenia systemu instytucji państwa, w tym

Sejmy z limity były sejmami odraczanymi na dalszy termin z pozostawieniem mocy uchwał podjętych przed odroczeniem oraz przy utrzymaniu ważności mandatów członków izby poselskiej na okres do zakończenia kadencji z limity. Limitowanie w ten sposób obrad sejmowych weszło do praktyki parlamentarnej za panowania króla Augusta II Mocnego, panującego w latach 1697-1706 i 1709-1733. Celem zastosowania limitowania

Sejmy prowincjonalne, zwane niekiedy generalnymi (conventiones generales), powstały na przełomie XIV i XV w. Rozwinęły się one za panowania króla Władysława Jagiełły, zwłaszcza w latach dwudziestych. Król, który w późnym wieku doczekał się dwóch synów, zaczął czynić zabiegi o zapewnienie im praw do tronu, odwołując się do zgromadzeń terytorialnych, sejmików ziemskich, ale także sejmów

Nazwa sejmu zwykłego, pochodząca od łacińskiego słowa pacificatio, czyli uspokojenie, zwoływanego w celu doprowadzenia do pojednania i uspokojenia nastrojów w państwie. Sejm pacyfikacyjny zwoływano na zakończenie walk i napięć wewnętrznych, powstałych często wskutek rozdwojonych elekcji. Pierwszym sejmem pacyfikacyjnym był sejm zwołany w 1589 r. dla uspokojenia sytuacji wewnętrznej i podziałów, które nastąpiły

Sejm koronacyjny był sejmem zwoływanym w Pierwszej Rzeczypospolitej w czasie sejmu elekcyjnego po przeprowadzonym wyborze władcy. Poprzedzała go koronacja królewska, dokonywana przez prymasa, a w razie jego nieobecności mógł ją przeprowadzić inny biskup, na której król wydawał generalne potwierdzenie praw (Confirmatio generalis iurium). Pierwszego takiego potwierdzenia dokonał w 1438 r. król Władysław III, zobowiązany

Sejm elekcyjny był drugim sejmem odbywającym się w okresie bezkrólewia. Zwoływany był pierwotnie w celu dokonania wyboru władcy, co stanowiło jego pierwsze, główne zadanie. Podstawą jego rozwoju było przyjęcie w Polsce systemu elekcyjności tronu, co nastąpiło w XV w. Prawo elekcji władcy zagwarantował przywilejami z lat 1425-1433 król Władysław Jagiełło, starając się zabezpieczyć tron swoim synom, Władysławowi (ur. 1424)

Nazwa dwóch sejmów w latach 1767-1768 i 1773-1775, które zwołane zostały w szczególnych okolicznościach politycznych, kiedy w obu przypadkach dochodziło do wywierania na zwołanie sejmu, skład poselski oraz przebieg obrad silnej presji rosyjskiej, mającej znamiona obcej interwencji. W czasie pierwszego sejmu w latach 1767-1768, kiedy Rosja zabiegała o uzyskanie dominacji nad biegiem życia politycznego, pretekstem

Sejm mający charakter specjalny, zwoływany w czasie pospolitego ruszenia, kiedy cała szlachta stawała na zgromadzeniu osobiście pod swoim chorągwiami ziemskimi w obozie wojennym (in loco campestri). Na sejmach obozowych następowała przewaga szlachty uczestniczącej osobiście w podejmowanych decyzjach. Stanowiło to odejście od zasady reprezentacji. Sejm obozowy miał miejsce na pewno w Czerwińsku w lipcu 1422 r., podczas wyprawy wojsk polskich przeciw

Sejm konwokacyjny (z łac. con "współ" i vocatio "wzywanie") był w Rzeczypospolitej pierwszym sejmem odbywającym się w momencie nastania bezkrólewia. Poprzedzały go sejmiki przedsejmowe zwołane przez prymasa, pełniącego w sytuacji bezkrólewia funkcję interreksa, czyli głowy państwa. W tym znaczeniu sejm konwokacyjny, zwoływany również przez prymasa, był pierwszą fazą elekcji nowego władcy.

Elekcja viritim była instytucją ustrojowoprawną polegająca na ustanowieniu zwierzchniej władzy królewskiej w drodze osobistego udziału przedstawicieli szlachty w dokonywanym wyborze. Zasada elekcyjności znana i stosowana była w przeszłości wielokrotnie, stanowiąc jeszcze w czasach piastowskich, a następnie jagiellońskich, najczęstszy sposób ustanowienia władzy monarszej. Zastosowana została w przypadku króla Władysława