Warszawa da się lubić. Sejm konwokacyjny w przyszłej stolicy Polski. 1573 r.

Sejm konwokacyjny został zwołany do Warszawy uniwersałem senatorów wydanym na zjeździe w Kaskach 1 listopada 1572 r. Sejmiki odbyły się 13 grudnia 1572 r. Każdy z sejmików miał wysłać po dwóch posłów z pełnomocnictwami do rozmów na temat zwołania elekcji oraz ustalenia jej porządku. Sejm konwokacyjny rozpoczął obrady 6 stycznia 1573 r., zaś zakończył 28 stycznia 1573 r. Konwokacja przekształciła się w konfederację generalną, co oznaczało podejmowanie decyzji większością głosów. Na sejmie ustalono datę elekcji, zatwierdzono i ujednolicono organizację sądów kapturowych oraz nałożono podatki. Zdecydowano, że w wyborze monarchy udział mógł wziąć każdy szlachcic, przy czym nie miał on obowiązku stawienia się na elekcję. W celu zachowania pokoju religijnego w Rzeczypospolitej zredagowano akt konfederacji warszawskiej. Na sejmie konwokacyjnym ustalono również jego kompetencje, ustanawiając sejm konwokacyjny nową instytucję ustrojową powołaną do wypełniania funkcji organizacyjnych w okresie bezkrólewia. Przede wszystkim sejm konwokacyjny miał zwoływać sejmiki przedelekcyjne, a także ustalać przebieg bezkrólewia. Przyjęto porządek przeprowadzenia elekcji, jak też ustanowiono osobę interreksa w okresie bezkrólewia, ustalając na stałe, że funkcję tę będzie sprawował prymas.

Zobacz: S. Płaza, Próby reform ustrojowych w czasie pierwszego bezkrólewia [1572-1574], Kraków 1969. s Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 2, cz. 1, Do druku przygotowali S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005, s. 305-307. S. Gruszecki, Walka o władzę w Rzeczypospolitej Polskiej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów (1572-1573), Warszawa 1969. E. Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998. T. Piliński, Bezkrólewie po Zygmuncie Auguście i elekcya króla Henryka przez Tadeusza Pilińskiego, Kraków 1872. M. Korolko, Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół konfederacji warszawskiej w latach 1573-1658; S. Salmonowicz, Geneza i treść uchwał konfederacji warszawskiej, „Odrodzenie i Reformacja w Polsce”, t. 19, 1974, s. 7-30.