Sejm zwyczajny w Warszawie, zwany inkwizycyjnym. 1592 r.

Sejm zwołano w czerwcu, zaś sejmiki przedsejmowe odbyły się w sierpniu 1592 r. Tłem zwołania sejmu były ujawnione plany skłonienia króla Zygmunta III do porzucenia tronu Rzeczypospolitej i powrotu do Szwecji, z czym występował ojciec króla Zygmunta, król szwedzki Jan III oraz tajnych rokowań z Habsburgami w sprawie przekazania im tronu polskiego, o czym król istotnie zamyślał. Sprawy te wywołały spore zamieszanie w państwie, prowadząc do kryzysu politycznego i pogłębienia konfliktu króla z kanclerzem wielkim koronnym Janem Zamoyskim, który zażądał przeprowadzenia śledztwa w tej sprawie (inkwizycji) i ukarania złych doradców królewskich. Sejm rozpoczął obrady 7 września 1592 r. Marszałkiem izby poselskiej obrano Jana Paca, ciwuna wileńskiego. Sprawy związane z królem zdominowały obrady sejmowe, przesłaniając kwestie związane z zagrożeniami ze strony Turcji i Tatarów. Sejm zakończył obrady 19 października 1592 r.

Zobacz: Dyaryusze i akta sejmowe r. 1591/1592, Wyd. Edward Barwiński, Kraków 1911; K. Lepszy, Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego (1589-1592), Kraków 1939; J. Dzięgielewski, O zmiany ustrojowe czy o władzę? Konflikt między królem Zygmuntem III a kanclerzem Janem Zamoyskim, w: Historia testis temporum, lux veritatis, vita memoria, nuntia vestutatis. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Włodzimierzowi Kaczorowskiemu, red. E. Kozerskiej, M. Maciejewskiego, P. Steca, Opole 2015, s. 271-281; W. Czapliński, Sejm w latach 1587-1696, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 217-299; K. Lepszy, Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III, Kraków 1929; J. Dzięgielewski, Odpowiedzialność szlachty za Rzeczpospolitą w sytuacjach konfliktów wewnętrznych w pierwszej części panowania Zygmunta III, w: Udział społeczeństwa obywatelskiego we władzy i zarządzaniu Pierwszą Rzecząpospolitą (XVI-XVIII w.), red. D. Makiłła, Warszawa 2017, s. 77-85; E. Opaliński, Sejm srebrnego wieku 1587-1652. Między głosowaniem większościowym a liberum veto, Warszawa 2001; I. Malec-Lewandowska, Sejm walny koronny Rzeczypospolitej i jego dorobek ustawodawczy. 1587-1632, Kraków 2009. Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 2, cz. 2, Do druku przygotował S. Grodziski, Warszawa 2008, s. 192-193.