Sejm pacyfikacyjny 1673. Wysokie podatki na wojnę z Turcją

Sejm został zwołany przez króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego 17 listopada 1672. Sejmiki przedsejmowe odbyły się w grudniu 1672 r. Sejm rozpoczął obrady 4 stycznia, a zakończył je 8 kwietnia 1673 r. Marszałkiem sejmu obrano Stefana Czarnieckiego, pisarza polnego koronnego. Sejm stanowił kontynuację konfederacji zawiązanej przez szlachtę koronną przy królu Michale Korybucie Wiśniowieckim w Gołębiu 16 października 1672 r. Monarcha podpisał akt konfederacji 10 listopada 1672 r. Skierowana była ona przeciwko opozycji antykrólewskiej, podejrzewanej o próbę detronizacji króla, na której czele stał hetman wielki koronny Jan Sobieski. W odpowiedzi na działania zwolenników dworu Sobieski zawiązał 23 listopada 1672 r. związek wojska koronnego w Szczebrzeszynie. Sytuacja ta groziła wybuchem wojny domowej. Wznowione 4 stycznia 1673 r. obrady konfederacji gołąbskiej, której uczestnicy zjechali się na zjazd do Warszawy, przybrały postać sejmu. Przedmiotem obrad stały się sprawy zaprowadzenia pokoju wewnętrznego. 12 marca 1673 r. rozwiązano obie konfederacje podpisaniem aktu pacyfikacji, kończącego otwarty konflikt między dworem i popierającą go szlachtą a opozycyjnym magnackim stronnictwem "malkontentów". Do porozumienia doszło w obliczu zagrożenia Rzeczypospolitej spowodowanego najazdem Turcji w 1672 r.. Wskutek poniesionych klęsk z wojskami tureckimi Rzeczpospolita została zmuszona do zawarcia hańbiącego traktatu w Buczaczu (18 października 1672 r.), w którym odstępowała Turcji Podole i południową Ukrainę (województwa bracławskie i kijowskie) oraz zobowiązała się do płacenia corocznego haraczu w wysokości 22 000 talarów. Sejm nie dokonał ratyfikacji traktatu buczackiego. Uchwalono natomiast wysokie podatki: akcyzę, cło powszechne, pogłówne, z przeznaczeniem na utrzymanie 50 000 armii na dalszą wojnę z Turcją.

Zobacz: L. A. Wierzbicki, O zgodę w Rzeczypospolitej. Zjazd warszawski i sejm pacyfikacyjny 1673 roku, Lublin 2005; H. Olszewski, Sejm Rzeczypospolitej epoki oligarchii (1652-1763). Prawo-praktyka-teoria-programy, Poznań 1966; W. Czapliński, Sejm w latach 1587-1696, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 217-299. Ustawodawstwo zob. Volumina legum, Wyd. J. Ohryzko, t. 5, Petersburg 1860, s. 87-187.