Sejm grudniowy w Krakowie. 1545-1546

Sejm został zwołany w październiku 1545 r. w związku z potrzebą zabezpieczenia granic od strony tureckiej. Sejmiki odbyły się w październiku. Sejm był zwołany na 25 listopada 1545 r., ale rozpoczął obrady dopiero z początkiem grudnia. W trakcie burzliwych obrad sejmowych podniesiono kwestie unii Korony z Litwą, Prusami Królewskimi, księstwami mazowieckim oraz oświęcimskim i zatorskim. Żądano działań zmierzających w kierunku większej integracji tych ziem z Koroną, zwłaszcza Mazowsza zachowującego odrębności ustrojowe. Podnoszono sprawy związane z funkcjonowaniem państwa, dotyczące nadawania urzędów wyłącznie Polakom i szlachcie osiadłej, krytykowano królewską politykę wydawania listów inhibicyjnych, pozwalających uchylać się od postępowania sądowego. Kwestionowano ostateczność wyroków królewskiego sądu asesorskiego, jak też przywilej duchowieństwa do pozywania przed sądami duchownymi oraz ich uprawnienia majątkowe. Postulowano zmiany w sposobie działania sejmu: zapraszania wszystkich senatorów, podejmowania uchwał oraz ich konkludowania w obecności izby poselskiej i senatu, jak też wyznaczenia stałego miejsca obrad sejmowych w Piotrkowie oraz stałego dnia rozpoczynania obrad w dn. Św. Michała, czyli 29 września. Sejm zakończył się 22 lutego po obradach króla Zygmunta I z senatem, kontynuowanych po rozejściu się izby poselskiej.

Zobacz: Z. Wojciechowski, Zygmunt Stary, Warszawa 1946; A. Dembińska, Zygmunt I. Zarys dziejów wewnętrzno-politycznych w latach 1540-1548, Poznań 1948; A. Sucheni-Grabowska, Sejm w latach 1540-1587, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 114-216; L. Kolankowski, Zygmunt August, wielki książę Litwy, do roku 1548, Lwów 1913; Z. Wojciechowski, Zygmunt Stary, Warszawa 1946; S. Cynarski, Zygmunt August, Wrocław 1988; A. Sucheni-Grabowska, Zygmunt August król polski i wielki książę litewski 1520-1562, Warszawa 1996. Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 1, cz. 2, Do druku przygotowali W. Uruszczak, S. Grodziski, I. Dwornicka, Warszawa 2000, s. 290-293.