Przedostatni sejm za panowania króla Zygmunta Augusta. Sejm w Warszawie. 1570.

Sejm został zwołany 8 lutego 1570 r. początkowo na 16 kwietnia 1570 r. Sejmiki przedsejmowe odbyły się w marcu i kwietniu 1570 r. Obrady sejmowe rozpoczęły się jednak dopiero 29 kwietnia 1570 r. Marszalkiem sejmu obrano Stanisława Szafrańca, kasztelana bieckiego. Pomimo wskazywania w legacji królewskiej na problemy związane z zagrożeniem napadami tatarskimi, koniecznością obrony Inflant, jak też załatwienia spraw, które pozostały z poprzedniego sejmu w Lublinie w 1569 r.. w czasie obrad zajęto się przede wszystkim sprawami religijnymi, chociażby ze względu na ugodę wyznań różnowierczych, zawartą przed sejmem w Sandomierzu. Reprezentowani na sejmie różnowiercy starali się objąć postanowienia ugody konstytucją sejmową, mającą gwarantować pokój religijny. Król jednak udzielił jedynie gwarancji o niepozywaniu różnowierców przed sądy z powodu odmiennego wyznania. Podniesiona została przez króla kwestia rozwodu z królową Katarzyną, z powodu braku potomka. Sejm jednak nie przystał na propozycje królewskie, nie zgadzając się na rozwód i zawarcie nowego małżeństwa przez króla w celu uzyskania potomstwa. Wprawdzie nie uchwalono żadnych konstytucji, ale zatwierdzono zbiór przepisów obowiązujących w Gdańsku, zwany później od nazwiska biskupa kujawskiego, który doprowadził do ich spisania, Statutami Karnkowskiego, uchwalono uniwersały poborowe, upoważniono króla do wystawienia wici. Sejm zakończył obrady 11 lipca 1570 r.

Zobacz: J. Szujski, Diariusze sejmów koronnych 1548, 1553 i 1570, Kraków 1872, s. 113-160; J. Pirożyński, Sejm warszawski roku 1570, Kraków 1972; O. Halecki, Zgoda sandomierska 1570 r. Jej geneza i znaczenie w dziejach reformacyi polskiej za Zygmunta Augusta, Warszawa 1915. Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 2, cz. 1, Do druku przygotowali S. Grodziski, I. Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005, s. 271-299.