Przed wyprawą króla na Gdańsk. Sejm zwyczajny w Toruniu. 1576 r.

Sejm zwołano w sierpniu, zaś sejmiki przedsejmowe odbyły się we wrześniu 1576 r. Obrady rozpoczęły się 19 października 1576 r. w Toruniu, położonym w prowincji, w której znajdował się Gdańsk, buntujący się przeciwko nowemu królowi, Stefanowi Batoremu. Sprawa ta w sposób zasadniczy zaważyła na obradach. Szlachta przeciwna była propozycjom królewskim dotyczącym finansowania zamierzeń króla, dążącego do zmuszenia Gdańska do posłuszeństwa. Nie zwołano pospolitego ruszenia, a to spowodowało naciski króla na egzekucję podatków celem uposażenia wojsk zaciężnych. W trakcie obrad sejmowych dotarła wiadomość o śmierci 12 października 1576 r. cesarza Maksymiliana II, będącego kontrkandydatem króla Stefana w minionej elekcji do tronu polskiego, co otwierało drogę do uspokojenia sytuacji w kraju. Sejm zakończył obrady 19 listopada 1576 r.

Zobacz: J. Siemieński, Króla Stefana polityka sejmowa, „Przegląd Historyczny”, t. 14, z. 1, s. 31-53; E. Dubas-Urwanowicz, Król i szlachta na sejmach batoriańskich. Konflikty i kompromisy, w: Między monarchią a demokracją. Studia z dziejów Polski XV-XVIII wieku, red. A. Sucheni-Grabowska, M. Żaryn, Warszawa 1994, s. 143-169; E. Dubas-Urwanowicz, O nowy kształt Rzeczypospolitej. Kryzys polityczny w państwie w latach 1576-1586, Warszawa 2013. Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 2, cz. 1, Do druku przygotowali S. Grodziski, Irena Dwornicka, W. Uruszczak, Warszawa 2005, s. 391-393.