Pod nieobecność króla. Sejm w Piotrkowie. 1542 r.

Sejm został zwołany przez króla Zygmunta I w październiku 1541 r. pierwotnie na 6 stycznia do Piotrkowa. Sejmiki przedsejmowe odbyły się w końcu 1541 r. Z powodu panującej w miejscu planowanych obrad zarazy, rozpoczęcie obrad przesunięto na 5 marca 1542 r. Sejm obradował pod nieobecność chorego króla przebywającego do maja 1542 r. na Litwie. Osobę królewską reprezentowało dwóch legatów: kasztelan lubelski Bernard Maciejowski i kanonik krakowski Andrzej Czarnkowski, sekretarz królewski. W czasie obrad, które toczyły się pod kontrolą stronnictwa królowej Bony zajmowano się postulatami egzekucyjnymi szlachty, które częściowo zostały przyjęte przez senat, zaś pozostałe postanowiono przesłać królowi. Uchwalono podatki. Z powodu nieobecności króla nie podjęto szerzej spraw związanych z sytuacją na Węgrzech, na których córka królewska, Izabella Zapolya, królowa Węgier zmagała się z inwazją turecką i walką z Habsburgami. Nie podjęto uchwały o udzieleniu jej pomocy. Sejm zakończył obrady 26 marca 1542 r. Po sejmie przygotowano legację do króla, w której przedstawiono wyniki obrad. Pośród zamieszczonych w niej postulatów znalazły się problemy egzekucji praw, unii z Wielkim Księstwem Litewskim, inkorporacji Prus Królewskich, Oświęcimia i Zatora, apelacji sądowych z Prus Książęcych, usunięcia złej monety, zamknięcia z powodu wojny dróg na Śląsk i Węgry oraz wprowadzenia czasowego zakazu zaciągania się do obcej służby wojskowej.

Zobacz: Z. Wojciechowski, Zygmunt Stary, Warszawa 1946; A. Dembińska, Zygmunt I. Zarys dziejów  wewnętrzno-politycznych w latach 1540-1548, Poznań 1948; A. Sucheni-Grabowska, Sejm w latach 1540-1587, w: Historia sejmu polskiego, t. 1, Warszawa 1984, red. J. Michalski, s. 114-216. Ustawodawstwo zob. Volumina Constitutionum, T. 1, cz. 2, Do druku przygotowali W. Uruszczak, S. Grodziski, I. Dwornicka,  Warszawa 2000,  s. 236-241.